„Odpowiedzialność za szkody wojenne w Europie” - Międzynarodowa Konferencja Naukowa Collegium Intermarium
Czy istnieje sprawiedliwość zbiorowa w zakresie odszkodowań wojennych oraz reparacji za szkody wojenne? Czy model tej sprawiedliwości znajdzie swoje zastosowanie przy oczekiwanym rozliczeniu rosyjskiej agresji na Ukrainę? Zagadnienia te stanowiły wiodące wątki Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Odpowiedzialność za szkody wojenne”.
Do zorganizowania tego przedsięwzięcia doszło dzięki inicjatywie zespołu warszawskiej uczelni Collegium Intermarium, a odbyło się w dniach 5-6 października br. Wśród prelegentów znalazł się Dyrektor Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego, prof. Konrad Wnęk, członkowie Rady Instytutu – prof. Mieczysław Prystupa i dr Paweł Pońsko, a także przedstawiciel Pionu Badawczego tej instytucji, dr Damian Markowski.
Dwudniowa konferencja podzielona została na pięć paneli. W trakcie pierwszego pt. „Reparacje w ujęciu historyczno-prawnym”, Dyrektor Konrad Wnęk przybliżył w swoim wykładzie zagadnienie strat demograficznych Polski w czasie II wojny światowej, poniesionych w wyniku niemieckiej agresji i inwazji na Polskę. „Polska poniosła największe straty demograficzne i gospodarcze w stosunku do innych krajów” – stwierdził, dodając, że fotografie zniszczonej Warszawy można porównać jedynie do Hiroszimy. „Niszczenie Warszawy to była celowa akcja, nie tylko w czasie Powstania Warszawskiego. Musimy się zastanowić nad intencją tego zamierzenia. To była zbrodnia przeciw ludzkości, tego miasta nie trzeba było niszczyć”. To tylko jeden z wątków podjętych przez Dyrektora, który wspomniał również m.in. o niemieckich akcjach „Inteligencja” i AB, tj. planowej eksterminacji polskich elit intelektualnych i przywódczych.
W ramach panelu drugiego pt. „Reparacje w stosunkach polsko-niemieckich” o metodyce szacowania strat materialnych spowodowanych przez Niemcy w trakcie II wojny światowej opowiedział prof. Mieczysław Prystupa. Z kolei dr Paweł Pońsko zaprezentował wykład pt. „Koszty ekonomicznej agresji i okupacji niemieckiej w latach 1939-1945. Współczesna wartość historycznych strat wojennych i metody indeksacji”. Wspomniał przy tym polskich ekonomistów doby międzywojnia, za sprawą których jesteśmy w stanie oszacować rozwój gospodarczy II RP w latach 1937-1939 na 10 % rocznie. Niestety perspektywa zachowania tej dynamiki została brutalnie przerwana niemieckim, a następnie sowieckim najazdem.
Udział przedstawicieli Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego dopełnił w drugim dniu konferencji w panelu pt. „Reparacje w stosunkach polsko-rosyjskich” dr Damian Markowski. W swoim wystąpieniu pt. „Straty państwa polskiego na dawnych ziemiach wschodnich w latach 1939-1946. Zarys zagadnienia”, wprost stwierdził, że „(…) dla Polski wschodniej lata II wojny światowej to był kataklizm do sześcianu. Mieliśmy tam bowiem trzy okupacje: dwukrotnie sowiecką i dodatkowo niemiecką”.
Podczas konferencji odbył się ponadto m.in. panel dyskusyjny z udziałem ministra Sebastiana Kalety i redaktora Rafała Ziemkiewicza. Głos zabrał także rektor Collegium Intermarium, dr Bartosz Lewandowski, prof. Wojciech Roszkowski (wykład pt. „Odpowiedzialność w historii w praktyce”), a także prof. Mišo Dokmanović z Uniwersytetu Świętych Cyryla i Metodego w Skopje.
