Kolejne tygodnie po stłumieniu Powstania Warszawskiego (2 października 1944 r.) Niemcy poświęcili na kompleksowe wyburzanie polskiej stolicy, grabieży majątku jej mieszkańców oraz destrukcji ocalałych z dotychczasowej pożogi dóbr kultury. Taki los spotkał znaczną część zbiorów Biblioteki Narodowej 25 października 1944 r., kiedy to wzniecony przez Niemców pożar pochłonął m.in. starodruki przechowywane w siedzibie Biblioteki Ordynacji Krasińskich przy ul. Okólnik. 

Rychło okazało się, że spalone wówczas dobra kultury (m.in. 100 tys. rysunków, rycin i grafik oraz 26 tys. rękopisów) to nieostatnia tego typu „inicjatywa” niemieckich okupantów. W ramach dalszej destrukcji Warszawy 4 listopada 1944 r. jednostki wyburzające podpaliły również stołeczne Archiwum Miejskie, usytuowane w zabytkowym budynku Arsenału Warszawskiego. 

Ogień strawił wówczas całość zasobu tej placówki. Zniszczeniu uległ również wspomniany gmach, w latach 1935-1938 adaptowany z myślą o archiwum według projektu Brunona Zborowskiego i Andrzeja Węgrzeckiego. W toku gruntownego remontu odtworzono wówczas m.in. dawne podcienie wewnątrz dziedzińca oraz wykonano barwne sgraffito ukazujące króla Władysława IV i marszałka Józefa Piłsudskiego. Obiekt został oddany do użytku u schyłku listopada 1938 r., w kolejną rocznicę rozpoczęcia powstania listopadowego. 

Pełne wskazanie zaistniałych strat w praktyce jest niewykonalne. Wraz z zasobem Archiwum Miejskiego spłonęły bowiem również ewidencje zawierające szczegółowe spisy zniszczonych zbiorów. Szacunki wskazują jednak, że zniszczeniu uległo co najmniej 460 tys. woluminów akt miejskich, ok. 4 tys. książek, setki roczników czasopism oraz tysiące map i planów. 

Warto dodać, że nie był to jedyny zasób stołecznych archiwów zniszczony w tych dniach przez Niemców. Dzień wcześniej dopełnił się los dokumentacji z Archiwum Akt Nowych, przechowywanej wówczas w gmachu Szkoły Głównej Handlowej. 

Dla spragnionych wiedzy:

Z. Bania, Arsenał Warszawski, Warszawa 1978

B. Bieńkowska, Straty bibliotek polskich w czasie II wojny światowej, Warszawa 1994

K. Wróbel-Lipowa, Zniszczenia i straty polskich archiwów państwowych podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Polsce w: „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” Vol.46/47 (1991/1992), s. 485-497